مس |
مس جزو معدود فلزاتی است که به صورت آزاد هم در طبیعت پیدا میشود و دارای قابلیت هدایت الکتریکی و حرارتی بالا، ماشینکاری و شکلپذیری بسیار خوبی است و به همین دلیل در صنعت امروز جهان به عنوان یک فلز پایه مطرح شده است. آلیاژهای مس با روی، قلع، آلومینیوم و ... دارای خواص مکانیکی خیلی بالاتری نسبت به مس خالص هستند و بنابراین کاربرد وسیعی در صنعت امروزی پیدا کردهاند. آلیاژ مس با آلومینیوم و روی دارای کاربردهای زیادی در صنعت است. مس همچنین با سایر فلزات مانند سیلیسیوم، بریلیوم، سرب و نیکل آلیاژهای مختلفی را تشکیل میدهد که کاربردهای گوناگونی در صنایع دارند.
کانی مس در طبیعت به سه صورت یافت میشود که برحسب اهمیت فراوانی به ترتیب عبارتند از سولفید، کربنات و سیلیکات. همچنین مس گاهی در طبیعت بهصورت آزاد (مس طبیعی) نیز یافت میشود. فرایند تولید معدنی این فلز به دو دسته کلی فرایندهای پیرومتالورژیکی و هیدرومتالورژیکی است و به جز تولید معدنی، بازیافت مس قراضه نیز نقش مهمی در تامین مس مورد تقاضا دارد.
مس فلزی قابل انعطاف و چکشخوار است و هدایت الکتریکی بالای آن باعث شده کاربردهای زیادی در صنایع الکتریکی و همین طور قطعه سازی داشته باشد. صنعت برق و الکتریک بیش از 60 درصد از کل مصرف مس را به خود اختصاص داده است.
بر طبق گزارشات ارايه شده توسط موسسه بين المللي مطالعات مس، مصرف جهاني مس در سال 2015 بیش از 21.7 میلیون تن مس تصفیه شده بود که چین با مصرف بیش از 10 میلیون تن، بزرگ ترین کشور مصرف کننده مس تصفیه شده بود.
عرضه جهانی مس نیز با توجه به آمار موجود در سال های2013، 2014 و 2015 به ترتیب 20.8، 21.8 و 22.2 میلیون تن مس تصفیه شده بوده است.
کشور ايران با دارا بودن 21 ميليون تن ذخيره قطعي مس، داراي 3 درصد کل ذخاير کشف شده در جهان است. در رتبه بندي ميزان ذخاير جهان کشور شيلي با دارا بودن 209 ميليون تن ذخيره مس، اولين کشور است و ايران در اين رتبه بندي رده یازدهم را کسب کرده است. ميزان توليد ايران نيز 3/1 درصد کل توليد مس در جهان است.
طبق آخرين آمار ارايه شده توسط شرکت ملي مس، ايران در سال 1394، بیش از 242 هزار تن مس تصفيه شده تولید کرده است و در این سال ایران رتبه پنجم را در آسيا و رتبه شانزدهم را در جهان کسب کرده بود. واحدهای تولیدکننده مس کاتدی در ایران، مجتمع مس سرچشمه (کاتد پیرومتالورژی و هیدرومتالورژی)، مجتمع مس میدوک (کاتد هیدرومتالورژی) و مجتمع خاتونآباد (واحد پالایشگاه در بهمن 1394 تولید آزمایشی خود را شروع کرده) هستند. البته مجتمع مس غنی آباد نیز در حد کمی کاتد مس تولید می کند. عمده کنسانتره نیز در مجتمعهای سرچشمه، میدوک و سونگون تولید میشود. |