بوکسیت و آلومینا |
بوکسیت اصلیترین کانهی فلز استراتژیک آلومینیوم به شمار میرود. این کانه عموما شامل هیدرواکسیدهای آلومینیوم، کانیهای رُسی و مواد معدنی نامحلول مثل سیلیس، اکسیدهای آهن و ... میشود. آلومنیای خالص مورد استفاده برای تولید فلز آلومینیوم، توسط کانهی بوکسیت با روش معروف فرآیند بایر تولید میشود. به طور میانگین برای تولید هر تن فلز آلومینیوم، حدود 2 تن آلومینا، یا 4 تن کانهی بوکسیت نیاز است.
در این فرآیند بوکسیت ابتدا در محلول سود حل میشود، تا محلول سدیم آلومینات تهیه شود. سپس ذرات جامد هیدرواکسید آلومینیوم با سرد کردن محلول مذکور راسب میشود. هیدروکسیدهای خالص بدست آمده با استفاده از فرآیند کلسینه تبدیل به اکسید خالص آلومینیوم میشوند.
آلومینا از لحاظ عیار و کاربرد به دو گروه متالورژیکی (مورد استفاده برای تولید آلومینیوم) و شیمیایی تقسیم میشود. تولید جهانی آلومینا در سال 2015، بیش از 115 میلیون تن بود که از آن میان آلومینای متالورژیکی حدود 109 میلیون تن را به خود اختصاص داده است. دو کشور استرالیا و گینه، دارای بزرگترین ذخایر بوکسیت جهان به ترتیب به میزان 6،200 و 7،400 میلیون تن هستند. این در حالیست که بعد از استرالیا با تولید 80 میلیون، دو کشور چین و برزیل به ترتیب با تولید 60 و 35 میلیون تن بزرگترین تولیدکنندگان بوکسیت محسوب میشوند. کشور چین تولید بالای آلومینا را مرهون ظرفیت بالای پالایش بوکسیت موجود در کشور است، به این صورت که در سال 2015 با 56 میلیون تن واردات بوکسیت، بزرگترین واردکنندهی بوکسیت و کانیهای آلومینیوم در دنیا بود.
صنعت پالایش بوکسیت و تولید آلومینا در ایران، از سال 2003 آغاز شد. این صنعت با کمک سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل متحد برای پالایش منابع بوکسیت داخل و خارج کشور با ظرفیت تولید 280 هزار تن آلومینا در سال آغاز به کار کرد. ذخایر قطعی و احتمالی بوکسیت ایران تا سال 95، بیش از 30 میلیون تن تخمین زده شده است. این مقدار برای تامین ظرفیت صنعت تولید آلومینیوم کشور کافی نیست، از این رو ایران در صدد است نیاز بوکسیت داخل را از منابع خارجی تأمین کند. به همین رو، بنا به قرار داد 99 سالهای میان ایران و گینه، ایران حق بهرهبرداری تا 600 میلیون تن از ذخایر مرکزی کشور گینه را در اختیار دارد. در حال حاضر مطالعات برای استخراج و نحوهی انتقال این کانه به کشور در دست اجراست. |